Waarom maatregelen tegen wegwerpplastic?
Plastic heeft veel handige eigenschappen. Maar er komt steeds meer plastic afval in zee terecht (plasticsoep). Vissen en andere zeedieren kunnen hier ziek van worden. Met de nieuwe SUP-richtlijn (Single Use Plastics) wil de Europese Unie de plasticsoep daarom verminderen. De regels gaan over de producten die het meest op de Europese stranden aanspoelen. En waar al goede, betaalbare alternatieven voor zijn.
Regels voor plastic wegwerpbekers en -bakjes
Er komen regels voor het gebruik van plastic wegwerpbekers en -voedselverpakkingen.
- Klanten moeten gaan betalen voor plastic wegwerpbekers en -voedselverpakkingen als zij eten of drinken afhalen of laten bezorgen.
- Bij gebruik ter plaatse komt een volledig verbod op het gebruik van plastic wegwerpbekers en -voedselverpakkingen.
Lees meer over de regels voor plastic wegwerpbekers en -voedselverpakkingen.
Verbod op wegwerpproducten en verplichte markering
Sinds 3 juli 2021 mag u een aantal wegwerpproducten van plastic niet meer op de markt brengen. Ook moet u bij een aantal producten op het product of op de verpakking een markering drukken.
Lees meer over het verbod op wegwerpproducten en een verplichte markering.
Statiegeld kleine plastic flesjes
Op kleine plastic flesjes van frisdrank en water zit sinds 1 juli 2021 statiegeld. Lees hierover meer op statiegeldnederland.nl.
Verantwoordelijkheid voor producenten
Voor een aantal producten gaat een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) gelden. Dat betekent dat u als producent meebetaalt aan het inzamelen van het afval en het opruimen van zwerfafval. De UPV gaat vanaf 1 januari 2023 stapsgewijs in. De regeling wordt nog verder uitgewerkt.
Producten waar sinds 1 januari 2023 UPV voor geldt:
- Tabaksproducten met filters
- Eenpersoons voedselverpakkingen
- Wegwerpbekers
- Zakjes en wikkels
- Lichte plastic draagtassen
- Drankverpakkingen
- Ballonnen
- Vochtige doekjes
UPV vanaf 31 december 2024:
- Vistuig
Regels voor flessen en drankverpakkingen
Bij drankverpakkingen moeten de doppen aan de verpakking vast blijven zitten tijdens gebruik. Deze regel gaat in vanaf 3 juli 2024.
Dit geldt niet voor:
- flessen en drankverpakkingen voor medisch gebruik
- flessen en drankverpakkingen van meer dan 3 liter
Vanaf 2025: flessen van gerecycled materiaal
- Vanaf 2025 moet 25% van het materiaal van een PET-fles (polyethyleentereftalaat) bestaan uit gerecycled materiaal.
- Vanaf 2030 moet 30% van het materiaal van alle flessen gerecycled zijn.
De precieze ingangsdatum van deze regels is nog niet bekend. Het Europees normeringsinstituut werkt nog uit waar de producten precies aan moeten voldoen.
Veelgestelde vragen
Kunststoffen zijn:
- Alle polymeren die niet van nature voorkomen.
- Natuurlijke polymeren die chemisch gewijzigd zijn.
Onder deze definitie vallen ook producten gemaakt van biobased en biologisch afbreekbare plastics. En producten (zoals vochtige doekjes) gemaakt van viscose.
De Europese Commissie heeft een handleiding gepubliceerd waarmee lidstaten kunnen beoordelen of producten van kunststof zijn.
Als een product niet is bedacht, ontworpen of in de handel gebracht om opnieuw te gebruiken. Het is bijvoorbeeld niet stevig genoeg om schoon te maken voor hergebruik. Of het product kan niet in de vaatwasser.
De producten die vanaf 3 juli 2021 verboden zijn, mag u vanaf dat moment niet meer op de markt aanbieden in Nederland. Bestaande voorraden mag u nog wel verkopen of gebruiken als u een winkel of groothandel heeft. Deze producten zijn namelijk al op de markt gebracht. Ook bestellingen die u al gedaan heeft, vallen onder bestaande voorraad.
Er is geen einddatum waarop uw bestaande voorraden op moeten zijn. U moet wel kunnen aantonen dat het om bestaande voorraad gaat. Bijvoorbeeld met een bestellijst of factuur.
Bent u importeur of producent? Dan geldt voor uw voorraad na 3 juli 2021 de wettelijke maatregelen. Deze voorraad is op dat moment namelijk nog niet op de markt aangeboden.
Ja, u mag plastic wegwerpbekers verkopen. De bekers moeten wel een verplichte markering hebben. De markering maakt duidelijk dat de beker van kunststof is en niet in het milieu thuishoort.
Sinds 1 januari 2023 geldt een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor plastic wegwerpbekers. Dat betekent dat u meebetaalt aan het inzamelen van de bekers en het voorkomen van zwerfafval.
Ook neemt de overheid de komende jaren extra maatregelen tegen het gebruik van plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen. De overheid werkt deze maatregelen nog uit.
Wegwerpbekers van piepschuim (EPS) of oxo-degradeerbare plastics zijn wel verboden sinds 3 juli 2021. Daarnaast mag u vanaf 1 juli 2023 klanten niet meer gratis plastic wegwerpbekers meegeven bij afhaal en bezorging. Vanaf 1 januari 2024 mag u geen plastic wegwerpbekers meer aanbieden op plekken waar er direct uit wordt gedronken, zoals in kantoren en snackbars.
De wetgeving geldt ook voor producten die voor een deel van plastic zijn gemaakt. Bijvoorbeeld omdat ze een plastic coating hebben. Check welke maatregelen voor het product gelden als het voor een deel uit plastic bestaat.
De wetgeving geldt ook voor wegwerpproducten die van gerecycled plastic zijn gemaakt. Plastic recyclen is goed voor het milieu. Door hergebruik stoot u minder CO-2 uit. Maar ook gerecycled plastic wordt niet afgebroken in de natuur. De problemen die het veroorzaakt in de natuur en in zee zijn daarom hetzelfde als bij gewoon plastic. Kijk dus ook bij gebruik van gerecycled plastic welke maatregelen voor het product gelden.
De wetgeving geldt ook voor wegwerpproducten die van bioplastics (biobased of biologisch afbreekbaar) zijn gemaakt. Er zijn veel soorten bioplastics. Bijvoorbeeld plastic gemaakt van mais, graanstengels of suikerriet. Het kan beter zijn voor het milieu om niet-fossiele grondstoffen te gebruiken. Maar bioplastics breken niet snel genoeg af in de natuur. Zwerfafval van bioplastics veroorzaakt daarom dezelfde problemen als gewoon plastic.
Verbod oxo-degradeerbare kunststof
Alle producten van oxo-degradeerbare kunststof zijn verboden na 3 juli 2021. Deze producten lijken biologisch afbreekbaar. Dit is niet zo. Als het plastic in contact komt met zuurstof en zonlicht, breekt het in kleine stukjes af. Deze microplastics komen in de natuur terecht en zijn zeer schadelijk.
Als alternatief kunt u kiezen voor herbruikbare producten. Deze zijn bedoeld en gemaakt voor hergebruik. Of u kiest voor wegwerpproducten zonder kunststof.
Wegwerpproducten die wel zijn toegestaan, zijn gemaakt van:
- papier
- hout
- andere natuurlijke materialen zonder toevoegingen (additieven) of chemische wijzigingen
Deze producten moeten wel voldoen aan alle andere Europese producteisen. Let goed op de regels voor voedselcontactmaterialen. Materialen die bedoeld zijn om met voedsel in contact te komen moeten voldoen aan strengere hygiënevoorwaarden.
Sommige producten van biobased materialen lijken door de natuurlijke grondstof niet op kunststof, maar zijn het wel. U mag alleen producten gebruiken die helemaal uit natuurlijke polymeren bestaan. In de praktijk worden er voor bioplastics altijd additieven gebruikt. Daarom vallen ze ook onder de wetgeving voor wegwerpplastic.
Er zijn ook producten van waterafstotende papier op de markt. Laat u informeren of een product aan de producteisen voor voedselcontactmaterialen voldoet.
Twijfelt u of een product is toegestaan als alternatief? Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) kan u informeren over materialen voor verpakkingen. Op KVK.nl leest u over ondernemersinitiatieven om herbruikbare producten te gebruiken.
Plastic servies met bamboe verboden
De verkoop van plastic servies met bamboe als vulmiddel is niet toegestaan. Lees meer over bamboe servies.
Bij drinkbekers drukt u de markering op elke drinkbeker. Bij de tabaksproducten en hygiëneproducten drukt u de markering op de (primaire) verpakking. Op verpakkingen kleiner dan 10 cm2 hoeft u geen markering te zetten.
Ja. U vindt de standaard markeringen in verschillende talen op de website van de Europese Commissie. U drukt de markering in de taal van de lidstaat waar het product op de markt komt. Dit kunnen ook meerdere lidstaten en meerdere talen zijn.
Ja. Het product is namelijk deels gemaakt van kunststof.
Heeft u vragen over de SUP-wetgeving? Mail uw vraag naar Afvalbeheer@RWS.nl. Of bel naar de Helpdesk Afvalbeheer van Rijkswaterstaat.