Kartels en mededinging

Kartels zijn verboden volgens de Mededingingswet. Een kartelafspraak is een afspraak tussen ondernemingen die de concurrentie tegenhoudt. Door kartelvorming doen bedrijven niet meer hun best om een zo goed mogelijk product aan te bieden voor een eerlijke prijs. Kartelvorming benadeelt consumenten en eerlijke concurrenten.

Welke afspraken mag u niet maken?

Prijsafspraken met concurrenten

U mag geen afspraken maken met concurrenten over bijvoorbeeld:

• samen prijzen verhogen
• geen korting geven
• een minimumprijs gebruiken
• toeslagen doorbereken aan de klant

Alleen al praten met concurrenten over prijzen is verboden.

Prijsafspraken tussen leveranciers en afnemers

Leveranciers en afnemers mogen afspraken maken over samenwerking zolang iedereen vrij kan ondernemen en concurreren. De leverancier mag bijvoorbeeld een adviesprijs meegeven, maar mag nooit bepalen wat de verkoopprijs is. De afnemer moet zijn eigen verkoopprijs kunnen bepalen. De leverancier mag de afnemer niet beïnvloeden om de adviesprijs op te volgen. Bijvoorbeeld door te dreigen met een leveringsstop. Ook minder directe beïnvloeding zoals het telkens sturen van berichten of vaak bellen over de adviesprijs mag niet.

Verdelen van de markt

U mag geen afspraak maken met uw concurrent om samen de markt te verdelen. Bijvoorbeeld:

• niet aan elkaars klanten leveren
• niet in elkaars gebied leveren
• u verkoopt product A en uw concurrent product B
• op verschillende momenten korting geven

Afspraken over aanbesteden

U mag niet met uw concurrent afspraken maken of uw offerte bespreken als u meedoet met een aanbesteding. Bijvoorbeeld:

• samen de opdracht verdelen
• samen niet meedoen aan bepaalde aanbestedingen
• samen bepaalde voorwaarden niet accepteren
• de hoogte van prijzen afspreken bij de aanbesteding
• samen de opdracht uit te voeren als dat niet nodig is

Afspraken over inkoop

U mag niet met uw concurrent afspreken welke prijs u gaat betalen aan een leverancier. Of dat u bepaalde leveranciers uitsluit (boycot). Alleen al praten met concurrenten over welke inkoopprijs u gaat betalen, is verboden.

Afspraken over lonen

U mag met uw concurrenten geen afspraken maken over arbeidsvoorwaarden. Bijvoorbeeld:

• salarissen, toeslagen of bonussen
• het overnemen van personeel
• de prijs die u betaalt aan zzp'ers

Boete voor kartelvorming

Als u kartelafspraken maakt, kunt u een boete of een andere straf krijgen van de ACM (Autoriteit Consument en Markt). Maakt u afspraken die de handel tussen lidstaten beperken? Dan kan ook de Europese Commissie boetes opleggen. Wilt u uit een kartel stappen? Dan kunt u clementie aanvragen bij ACM. U betaalt dan geen boete (immuniteit) of krijgt een korting op de boete.

Kartel melden

Denkt u dat bedrijven een kartel vormen, dan kunt u het vermoeden van een kartel melden bij ACM. Bekijk hoe u een kartel herkent of test uw kennis over kartels.

Welke afspraken mag u wel maken?

In sommige situaties geldt het kartelverbod niet en mag u wel afspraken maken met concurrenten.

Algemene vrijstelling

Helpt een afspraak tussen ondernemers de economische of technische vooruitgang? Dan mag u wel afspraken maken met uw concurrent. Dan mag alleen als:

• door de afspraken efficiënter gewerkt wordt waardoor de welvaart toeneemt
• een eerlijk deel van de voordelen naar de klant gaat
• de voordelen alleen bereikt worden door concurrentiebeperking
• er genoeg concurrentie overblijft in de markt

Afspraken tussen kleine ondernemers

Afspraken tussen kleine ondernemers zijn in sommige gevallen toegestaan. Dit heet de bagatelvrijstelling. Ondernemers mogen kartelafspraken maken als:

• niet meer dan 8 bedrijven meedoen en ze samen een jaaromzet hebben van maximaal € 5,5 miljoen (als ze vooral goederen leveren)
• niet meer dan 8 bedrijven meedoen en ze samen een jaaromzet hebben van maximaal € 1,1 miljoen (in alle andere gevallen)

Afspraken bij een klein marktaandeel

Afspraken tussen ondernemers mag bij een klein marktaandeel. Dit heet de bagatelvrijstelling. U moet aan deze eisen voldoen:

• u heeft samen niet meer dan 10% van het marktaandeel
• en de kartelafspraak mag geen negatieve invloed hebben op de handel tussen EU-lidstaten.

Branchebeschermingsovereenkomst

Een branchebeschermingsovereenkomst valt niet onder het kartelverbod. Dit is een afspraak tussen de eigenaar van een nieuw winkelcentrum en een ondernemer in dat winkelcentrum. De overeenkomst beschermt de winkelier tegen de komst van andere ondernemers uit dezelfde branche in het winkelcentrum.

Samenwerkingsovereenkomst detailhandel

In de detailhandel is een samenwerkingsovereenkomst ook toegestaan. Hier maken winkeliers afspraken over bijvoorbeeld marketing, gezamenlijke reclameacties en gezamenlijke inkoop.